Χαιρετισμός Προέδρου ΕΕΔΑ, Γ. Σταυρόπουλου σε εκδήλωση του Συνηγόρου του Πολίτη με θέμα «Ρητορική Μίσους και διακρίσεις: Προκλήσεις για τις Αρχές Ίσης Μεταχείρισης»
Χαιρετισμός Προέδρου ΕΕΔΑ, Γ. Σταυρόπουλου σε εκδήλωση του Συνηγόρου του Πολίτη με θέμα «Ρητορική Μίσους και διακρίσεις: Προκλήσεις για τις Αρχές Ίσης Μεταχείρισης»
Αγαπητοί φίλοι,
Το συναίσθημα του μίσους και οι εκδηλώσεις του δεν αποτελούν κάτι άγνωστο στην ψυχολογία του ατόμου. Η υπέρβαση όμως των άκρων ορίων της απαρέσκειας και της αποστροφής προς ένα πρόσωπο ή ομάδα προσώπων οφείλει να προβληματίζει την πολιτεία και την κοινωνία στο σύνολό της. Πρώτα, γιατί η ένταση του μίσους ή, όπως δέχεται ήδη η σύγχρονη επιστημονική γνώμη, της προκατάληψης οδηγούν στο έγκλημα με άμεσο ή έμμεσο τρόπο. Και η πολιτεία οφείλει όχι μόνο να τιμωρεί , αλλά κυρίως να αποτρέπει τέτοιες εγκληματικές πράξεις πριν αυτές γεννηθούν.
Η νομοθετική βέβαια πρόοδος που έχει επιτευχθεί τον τελευταίο καιρό αποτελεί θετικό στοιχείο στην προσπάθεια τιμωρίας ρατσιστικών και ξενοφοβικών φαινομένων. Η ποινική όμως αντιμετώπιση των φαινομένων δεν αρκεί. Η ανάπτυξη της ρητορικής του μίσους παρουσιάζει ιδεολογικό χαρακτήρα , εκμεταλλεύεται το βασικό δικαίωμα μιας δημοκρατικής πολιτείας στην ελευθερία της έκφρασης επιδιώκοντας σταδιακά να το ανατρέψει.
Έχει απολυταρχική χροιά, καθώς αρνείται τη διαφορετική άποψη, προσβάλλει κάθε αρχή ισότητας, καθώς με λεκτικό ή με φυσικό βίαιο τρόπο, επιθυμεί να επιβάλλει τη μια και μοναδική άποψη που αυτή ευαγγελίζεται. Μισεί κυρίως την ανοχή του διαφορετικού, που αποτελεί βασικό στοιχείο της δημοκρατίας. Ο θρησκευτικός φονταμεταλισμός και τα [πρόσφατα εγκλήματα που διαπράττει στο όνομά του, υπογραμμίζουν ακόμα πιο ανάγλυφα το μέγεθος της σύγχρονης μάστιγας της χωρίς όρια μισαλλοδοξίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ειδικά για την Ελλάδα η Επιτροπή με πρόσφατες καταλυτικές πληροφορίες της δικαιώνει τον ΟΗΕ και έχει συστήσει την εν γένει αναθεώρηση της ελληνικής νομοθεσίας κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζει ότι κάθε είδους ενθάρρυνση συμπεριφοράς αν υποκινούνταν από προκαταλήψεις λόγω φύλου, εθνικότητας , φυλής, θρησκείας ή και άλλων χαρακτηριστικών απαγορεύεται από το νόμο.
Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στην οποία συμμετέχει ο Συνήγορος του Πολίτη και την οποία έχω την τιμή να εκπροσωπώ, έχει επανειλημμένα ασχοληθεί με το ρατσιστικό φαινόμενο στη χώρα μας , αλλά και με τη ρητορική μίσους ειδικότερα. Ήδη από το έτος 2011 έχει συντάξει δυο ειδικές εκθέσεις , επισημαίνοντας στην πρώτη την ανοχή των αρχών (Αστυνομίας και Δικαιοσύνης) στη ρατσιστική βία, και στη δεύτερη την ειδικότερη έκφραση ρατσιστικής βίας στα γήπεδα. Το 2012 υπογράμμισε την ανάγκη καθιέρωσης ειδικών οδηγιών επί της διαδικασίας αστυνομικής διερεύνησης του ρατσιστικού εγκλήματος, καταπολέμησης της ανοχής εκ μέρους των αστυνομικών οργάνων τέτοιων συμπεριφορών και τη διασφάλιση της παραπομπής στη δικαιοσύνη των δραστών. Τόνισε ακόμη με κάθε δυνατή έκφανση την αναγκαιότητα ανάληψης παράλληλης και αποτελεσματικής εκπαιδευτικής πρωτοβουλίας στα σχολεία και λήψης μέτρων ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού. Το 2013 η ΕΕΔΑ επεσήμανε ότι οι κυρώσεις κατά του ρατσιστικού λόγου δεν πρέπει να λειτουργούν ως αντίβαρο στην απουσία κυρώσεων για τις αντίστοιχες πράξεις βίας , αλλά και ότι η απόλυτη απαγόρευση απλής έκφρασης ή αντίθετης άποψης ως προς την αναγνώριση συγκεκριμένων ρατσιστικής φύσεως εγκλημάτων θα συνιστούσε μη ανεκτό περιορισμό της ελευθερίας του λόγου.
Το 2015, η ΕΕΔΑ σημείωσε και πάλι την ύπαρξη μεγάλου χρονικού διαστήματος αδρανείας των θεσμικών χαρακτηριστικών της πολιτείας ως προς την αναγνώριση της ύπαρξης οργανωμένης εγκληματικής ρατσιστικής βίας, χαιρέτισε όμως τη σύσταση ‘Εθνικού Συμβουλίου κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας’’, σύμφωνα με τις επισημάνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία ( ECRI) , που αποτελεί θετικότατη πρωτοβουλία της πολιτείας για την αντιμετώπιση του ρατσιστικού φαινομένου. Στο Συμβούλιο αυτό συμμετείχε τόσο η ΕΕΔΑ όσο και το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας , το οποίο συστάθηκε και λειτουργεί μετά από πρωτοβουλία της ΕΕΔΑ και της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες.. Ασφαλώς, η εμπλοκή του Συνηγόρου του Πολίτη στην κοινή αυτή νομοθετική προσπάθεια, μόνο θετικά αποτελέσματα θα έχει ως προς το σχεδιασμό και την υλοποίηση των πτυχών ενός αποτελεσματικού εθνικού σχεδίου δράσης κατά του ρατσισμού.
Η σημερινή συνάντηση εργασίας του Συνηγόρου του Πολίτη με τίτλο ‘Ρητορική μίσους και διακρίσεις. Προκλήσεις για τις Αρχές Ίσης Μεταχείρισης’ εντάσσεται στο διαρκή αγώνα για την καταπολέμηση του ρατσιστικού φαινομένου και των συναφών του εκδηλώσεων. Συγχαίρουμε το Συνήγορο του Πολίτη για αυτή του την πρωτοβουλία.
Γιώργος Σταυρόπουλος
12.04.2016