Η ΕΕΔΑ μπροστά στο μέλλον - Άρθρο της Προέδρου της ΕΕΔΑ Μ.Γαβουνέλη
Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" στις 23 - 1 - 2021
Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) είναι το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το 2020 η ΕΕΔΑ συμπλήρωσε 20 χρόνια συνεχούς παρουσίας και προσφοράς στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα, όπως αναγνώρισε και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, συνεορτάζοντας μαζί μας τη Διεθνή Ημέρα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Ο τρόπος με τον οποίο φέρουμε εις πέρας τον επιτελικό μας ρόλο παρακολουθείται και αξιολογείται από τα αρμόδια όργανα του ΟΗΕ, που πιστοποιούσαν πάντοτε την ουσιαστική ανεξαρτησία της Εθνικής Επιτροπής, αποδίδοντάς μας τη μεγαλύτερη δυνατή βαθμολογία Α και έτσι και τη δυνατότητα παράστασης και λόγου σε όλα τα όργανα και τις επιτροπές του Οργανισμού.
Το νομοσχέδιο που έρχεται ήδη στη Βουλή την επόμενη εβδομάδα συνιστά πρωτοβουλία της ΕΕΔΑ που έγινε δεκτή από την κυβέρνηση, ώστε να είναι έτοιμος ο εθνικός θεσμός να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του μέλλοντος. Οι προτάσεις μας είναι προϊόν εκτεταμένης διαβούλευσης με όλα τα μέλη και έχουν επανειλημμένως εγκριθεί από την Ολομέλεια, στην οποία συζητήθηκαν εκτενώς και οι επιπτώσεις των προηγούμενων μονομερών παρεμβάσεων στον ιδρυτικό μας νόμο.
Αποκτά έτσι η Εθνική Επιτροπή χωριστή νομική προσωπικότητα, με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, με άλλα λόγια: τον δικό της προϋπολογισμό και την τυπική δυνατότητα να διοικεί τα του οίκου της. Πρόκειται για τα δομικά εχέγγυα ανεξαρτησίας που θωρακίζουν την πραγματική ανεξαρτησία του θεσμού, διασφαλίζοντας περαιτέρω τον πλουραλισμό στη σύνθεσή του και τον ρόλο του ως γέφυρας μεταξύ της διοίκησης και της κοινωνίας των πολιτών.
Σε μια ακόμη ανοικτή, δημοκρατική και πλουραλιστική διαδικασία, η πρόεδρος και οι αντιπρόεδροι εξακολουθούν να εκλέγονται από τα μέλη, ενώ επιπλέον δημιουργείται ένας ευέλικτος μηχανισμός περαιτέρω διεύρυνσης της ΕΕΔΑ έπειτα από πρόταση των μελών της.
Με τα εργαλεία αυτά, θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για να αναπτύξουμε, τόσο μεθοδολογικά όσο και ουσιαστικά, τον πρώτο στην Ελλάδα μηχανισμό μέτρησης της επίπτωσης πολιτικών στα δικαιώματα του ανθρώπου (Human Rights Impact Assessment), που θα είναι το δικό μας δώρο για τα 200 χρόνια της ανεξαρτησίας.
Ολοκληρώσαμε ήδη την πρώτη πλήρη έκθεση αναφοράς για τα προσφυγικά και μεταναστευτικά θέματα και ετοιμάζουμε αντίστοιχες εκθέσεις για τη θέση της γυναίκας (μια έρευνα τόσο αναγκαία, όπως αποδεικνύεται από τις πρόσφατες καταγγελίες) και την προστασία των παιδιών. Και φυσικά σε αυτόν τον δύσκολο καιρό της πανδημίας, η ΕΕΔΑ συνεχίζει να ελέγχει τακτικά και επιτακτικά τις υπηρεσίες αιχμής, δημοσιεύοντας τις «αρχές προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά την περίοδο της υγειονομικής κρίσης».
Παραλλήλως, η Εθνική Επιτροπή θα συνεχίσει να μετέχει στην αξιολόγηση της χώρας από τους διεθνείς μηχανισμούς προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: συνεργαζόμενη με τον Frontex και την Υπηρεσία Θεμελιωδών Δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ενωση, παρεμβαίνοντας ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή μετέχοντας στη διαδικασία ελέγχου της εκτέλεσης των αποφάσεών του, παρουσιάζοντας τη δική της έκθεση στις αρμόδιες επιτροπές του ΟΗΕ – και συνδιαμορφώνοντας πολιτικές προστασίας με τους ομολόγους της θεσμούς στο ευρωπαϊκό και στο διεθνές επίπεδο.
Η Εθνική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ξεκινάει μια νέα εποχή. Κτίζοντας στα δυνατά θεμέλια των προηγούμενων 20 χρόνων, ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της πανδημίας, των νέων τεχνολογιών, της τεχνητής νοημοσύνης, της κλιματικής αλλαγής αλλά και τη συνεχιζόμενη κακουχία που προκαλούν η ανισότητα και η διάκριση σε έναν κόσμο που αλλάζει διαρκώς. Είναι γερό το σκαρί μας…
* Η κ. Μαρία Γαβουνέλη είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια, Νομική Σχολή, ΕΚΠΑ πρόεδρος ΕΕΔΑ.